Duurzame transformatie schoolgebouw
Het herbestemmen van historische gebouwen naar een hedendaagse functie heeft eigenlijk alleen maar voordelen. Momenteel zijn we een ontwerp aan het uitwerken voor de transformatie van de dependance van de voormalige HBS in Wageningen. Uitgangspunt is om het Rijksmonument ecologisch te restaureren met de ambitie om het gebouw energieneutraal te maken.
Het meer dan honderd jaar oude gebouw wordt met deze duurzame transformatie naar de toekomst toe gerestaureerd, waarbij de bijzondere gangtype opzet wordt behouden en monumentale aspecten worden benadrukt
Historie
Het gebouwencomplex werd gerealiseerd in opdracht van de ‘Hoogere Burger School’ een ontwerp uit 1901 van architect J. van Lokhorst. Het is een ensemble van drie gebouwen: het hoofdgebouw, het conciërgegebouw en een dependance met gymzaal en tekenlokalen. Architect Van Lokhorst was na zijn architectenopleiding in Utrecht van 1878 tot 1906 werkzaam als rijksbouwkundige bij het ministerie van binnenlandse zaken. Samen met Pierre Cuypers en Cornelis Peters was hij verantwoordelijk voor de bouw van veel rijksgebouwen in de neorenaissance stijl. De dependance draagt duidelijke kenmerken van deze stijl zoals de speklagen van lichtgekleurde baksteen en de karakteristieke trapgevels. Architect Van Lokhorst overleed overigens in 1906 en heeft de bouw van zijn ontwerp uit 1901 zelf dus niet meer meegemaakt.
Monumentale waarde
De monumentale waarde van het gebouw is, volgens de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed in verschillende punten terug te vinden. Architectuurhistorisch gezien is het een fraai en redelijk gaaf voorbeeld van een schoolgebouw in het zogenaamde gangtype en opgetrokken in neorenaissancestijl. Stedenbouwkundig is het relevant vanwege zijn ligging aan de Wilhelminaweg en het ensemble dat het vormt met de overige gebouwen. Tenslotte is er ook een cultuurhistorisch belang, omdat het als voorbeeld beschouwd wordt van een schoolgebouw dat is gebouwd naar de in die tijd vernieuwende opvattingen, waarin bij de bouw en inrichting van lokalen rekening werd gehouden met de hygiëne, de lichamelijke ontwikkeling en de gezondheid van leerlingen (licht, lucht en ruimte).
Ontwerpconcept
Met de monumentale aspecten in het achterhoofd zijn we voor deze duurzame transformatie een nieuwe indeling gaan ontwerpen. Het staat niet ter discussie dat de bestaande tweedeling van het gebouw in de grote gebruiksruimtes en de smalle gangzones gehandhaafd blijft. Ook energetisch is dat uitermate logisch; de koudere, ondersteunende functies komen in de gangzone. De vele hoekjes en verschillende daken maken het bovendien lastig om heel goed te isoleren. De appartementen komen respectievelijk in de gymzaal en in het tekenlokaal en worden stevig geïsoleerde verwarmde zones. De rechthoekige vorm, op een paar details na, zijn deze relatief eenvoudig te isoleren. Bovendien laat een dergelijke inrichting de oorspronkelijke uitstraling in zijn recht.
Met name het tekenlokaal op de eerste verdieping heeft een fenomenaal uitzicht over de uiterwaarden. Dat uitzicht is bovendien zuid gericht, dus dat maakt dat aan de zuidzijde de grote open leefruimtes komen; optimaal uitzicht en door de grote raampartijen passieve zonne-energie. Het vele daglicht maken het prettige woonklimaat compleet. Zowel in de gymzaal aan de noordzijde als in het tekenlokaal aan de noordzijde worden kamers ingepast met tussenvloeren voor slaapkamers, badkamer en keuken.
Energieneutraal
Momenteel worden er verschillende opties onderzocht om het gebouw energieneutraal te maken. Uit het onderzoek zal blijken welke van de opties het best aansluit bij het ontwerp en de beperkingen die voortkomen uit feit dat het object een rijksmonument is. Dit zijn enkele van de opties die onderzocht worden:
- Bij het WarmBouwen principe wordt de massa van de buitenmuur verwarmt en gekoeld tot een temperatuur tussen de 16° en 18°C. De warmte voor het WarmBouwen systeem kan direct uit de zon worden geoogst en wordt voor perioden dat de zon niet schijnt bewaard. Bodemopslag op een diepte van een tiental meters, waar de temperatuur altijd hoger ligt dan 12°C, is hiervoor ideaal.
- Passief Renoveren is een bouwwijze die streeft naar een optimale thermische schil en een efficiënt gebruik van zonne-energie. Bij deze methode ligt de nadruk sterk op de bouwkundige schil. Energieverbruik wordt gereduceerd door het warmteverlies en de luchtdoorlatendheid van het gebouw sterk te beperken.
- Een maatwerkoplossing zou zijn het na-isoleren met gebruik van een houtvezel isolatie waarin een dampscherm is verwerkt.
