‘Niet alles kan’, volgens meneer Remkes, maar Wildopvang Avolare kan zonder probleem naast een stikstofgevoelig Natura 2000 gebied gebouwd worden. Omdat we stikstofvrij bouwen kan de bouwfase van het nieuwe centrum, hèt voorbeeld van een nieuwe generatie dierenopvangcentra in Nederland, binnenkort gewoon van start.

door Daan Bruggink

Op 29 mei van dit jaar in eerste instantie meegezogen door de uitspraak van de Raad van State en kwam de uitvoering van het project net als 18.000 andere bouwprojecten stil te liggen. Door het duurzame ontwerp was de overschrijding bij Avolare al minimaal en met stikstofvrij bouwen zette we de laatste stap. Door de ecologisch houtbouw methoden, het gebruik van elektrisch materieel, de natuurlijke materialen en het energieleverende gebouw kan de bouw de komende weken opgestart worden. Een lichtpunt in de stikstofcrisis.

Stikstofvrij bouwen 002
Het buitenterrein met de dierenverblijven en de lobby van het nieuwe opvangcentrum

Wildopvang Avolare aan de Boersweg 2 in Doorwerth is een stichting met ANBI status die jaarlijks 6.000 wilde dieren op zal vangen. Inheemse diersoorten, als kleine zoogdieren en vogels, ziek of verwond, zullen gerevalideerd en gerehabiliteerd worden om ze vervolgens weer uit te zetten. Via gespecialiseerde intensive care, herstelafdelingen, binnen- en buitenverblijven worden de dieren voorbereid op een herplaatsing in de natuur. Naast de opvang is educatie, verspreiden en verzamelen van kennis over het beschermen van de natuur een belangrijk speerpunt, om het maatschappelijke bewustzijn te vergroten. Daarnaast bevinden zich op het terrein buitenverblijven. In Nederland is er geen wild- en vogelopvang in deze vorm.

Kadasterkaart Natura 2000 Wildopvang Avolare
De locatie van Wildopvang Avolare midden in Natura 2000 gebied

Natuurlijk ligt de Wildopvang dicht bij de natuur, volledig omringd zelfs door Natura2000 gebied. Gezien haar functie logisch ook natuurlijk, dat is immers de habitat van de ‘gebruikers’ van het gebouw. Voor een wildopvang gebouw is het belang van natuurbescherming uiteraard evident, dus is er oog voor de Wet Natuurbescherming.

Je zou je af kunnen vragen of het doel van de milieuorganisaties was om de bouw van een dergelijke wildopvang te blokkeren, maar ja, ook de bouw van dit gebouw stootte stikstof uit tijdens de aanlegfase. Dus ja, dat heeft ook invloed op de natuur. Gezien de ecologische bouwwijze was de stikstofuitstoot echter reeds zeer weinig in vergelijk met meer traditionele bouwmethoden. Het gebouw beslaat zo’n 1.200m2, op een kavel van 6.000m2 met 1.100 m2 buitenverblijven en wordt gebouwd met natuurlijk materialen. Het centrum wordt geheel in hout opgetrokken aangevuld met hergebruikte materialen. Uiteraard is het natuurinclusief ontworpen en wordt het omringd door een ecologisch ingericht landschap. Het gebouw is gasloos, energieleverend en de dierenambulances rijden straks elektrisch.

Stikstofvrij bouwen 002
Het opvangcentrum komt midden in de natuur te liggen, het woongebied van de uiteindelijke ‘gebruikers’.

De hoeveelheid stikstof was dan ook niet heel veel. Het Stikstofdepositie-onderzoek sprak tijdens de Aanlegfase over een uitstoot van 17,7 kg stikstof, wat op deze locatie overeenkomt met 0,15 mol/ha/j, met name veroorzaakt door kranen en graafmachines. Voor de uitspraak van de Raad van State op 29 mei 2019 was een bijdrage onder de 1,0 mol/ha/jr slechts meldingsplichtig.

In de Gebruiksfase was de uitstoot reeds < 0,005 mol/ha/jr, dat viel toen en nu onder de vrijstellingsnorm. Het verkeer neemt bij gebruik ook niet toe in vergelijk met de uitstoot van de bestaande, inmiddels gesloopte bebouwing.

Stikstofvrij bouwen gaf de doorslag

De nieuwe werkelijkheid dwong, of beter gezegd, gaf de mogelijkheid om verder te onderzoeken hoe de stikstofuitstoot in de Aanlegfase naar 0 gebracht kon worden. Er zijn verschillende mogelijkheden onderzocht. Zo is gekeken of een filterunit, die het stikstofgehalte in de lucht reduceert als compensatie van de stikstof die uitgestoten wordt, geplaatst kon worden. Deze vangt meer stikstof af dan we produceren, waardoor het bouwproject zelfs stikstof-positief werd! De lucht wordt zelfs schoner dan wanneer er helemaal niet gebouwd zou worden. Echter is lucht filteren geen bronmaatregel en dat is een vereiste. Filters direct op de uitlaten van de machines boden ook geen soelaas, die vangen voornamelijk roetdeeltjes en geen stikstof.

Na overleg met de aannemer Van Engen worden alle kraanbewegingen en graafwerkzaamheden elektrisch uitgevoerd. Dat was een grote stap richting stikstofvrij bouwen. De te grote bouwonderdelen die niet met een kleinere elektrische kraan te tillen zijn, worden in delen op hun plek getild, waardoor ze toch elektrisch te tillen zijn. Elektrische graafmachines zijn wat kleinere dan traditionele graafmachines, enige gevolg is dat de graafwerkzaamheden wat langer zullen duren. Tenslotte zijn er concrete afspraken gemaakt over het aantal verkeersbewegingen. Toevoer van materiaal gaat efficiënter, dus in een keer meerdere pallets, ipv één pallet per verkeersbeweging en de werknemers en onderaannemers gaan deels verplicht carpoolen. Daarmee is de stikstofuitstoot tijdens de Aanlegfase gereduceerd naar de 0,00 mol/ha/jr!

Als je echt wilt, kan het wel, dat is helder.  Veel paniek in bouwend Nederland, maar de stikstofcrisis biedt ook juist kansen! Ontwerp en bouw in hout en met natuurlijke/biobased materialen! Zonder heel ingrijpende maatregelen is stikstofvrij bouwen gewoon mogelijk!

Stikstofvrij bouwen 001
De entree van het nieuwe Avolare complex

Projectteam