Ecologisch wooncollectief

Arneco is een collectief van groen denkende particulieren die samen droomden van een ecologische woongemeenschap. Voor de locatie vonden ze een prachtig kavel met een 100 jaar oude boerderij, gelegen ten zuiden van Arnhem. De CPO bestaat uit 15 huishoudens met een uiteenlopende mensen die dezelfde woonvoorkeuren hebben: energiezuinig, groene omgeving, natuurlijke materialen en veel ruimte voor sociale omgang.

Arneco 004



















Bestaande situatie

In de Arnhemse wijk Rijkerswoerd staat aan een oude dijk een woonboerderij met kapschuur en drie boerenschuren, waaronder een voormalige varkensstal en koeienstal. Vroeger liep hier een Romeinse weg langs tussen Huissen en Meinerswijk. Rond 1400 stond hier nog een kloosterboerderij. Later volgde nieuwbouw. In de gevel zit nog een sluitsteen uit 1885 van de boerderij die begin 20ste eeuw tot de grond toe is afgebrand: “Een legeroefening in de buurt pakte op een dag in juni fataal uit. Een verdwaalde lichtkogel kwam in een hooiberg terecht. Daarna sloeg het vuur over naar de kapitale boerderij van paardenfokker Johan Lamers. Terwijl de vlammen wild om zich heen sloegen ruzieden de autoriteiten uit Huissen, Elst en Arnhem over de vraag welke brandweer de zaak zou blussen”, zo meldde de Arnhemse Courant in 1924.

Arneco 005

De hoeve ligt verborgen in het groen en is georiënteerd op het zuiden. De woonboerderij heeft een informele voortuin met twee machtige platanen. De drie schuren staan haaks op de dijk en hebben de uitstraling van een boerenerf, functioneel en zakelijk. Achter de schuren parallel aan de dijk staat nog een open kapschuur die het erf compleet maakt.

Uitstraling behouden

Een van de uitgangspunten bij het ontwerpen was het behouden van de agrarische uitstraling. Stedenbouwkundig zijn de rode dakvormen en de drie volumes het kenmerkende aspect. Helaas waren alle drie de schuren in zeer slechte bouwkundige staat, maar dat gold niet voor het woonhuis. Dit kan na wat lichte renovatie en duurzaamheidsingrepen weer gebruikt worden. Verder blijven de inrichting opzet van de kavel, de bestaande nokrichtingen en de kenmerkende agrarische aspecten van het erf en tuinzijde behouden. Tussen het woonhuis en de kopgevel van de schuur ‘klemmen’ we een aantal nieuwe woningen waarmee de footprint van de gebouwen hetzelfde blijft.

Arneco 003

We behouden de kopgevel van de middelste schuur om het ‘erfgevoel’ aan de noordzijde intact te laten. Deze schuur wordt gedeeltelijk in dezelfde vorm teruggebouwd tot gemeenschappelijke binnenruimte voor het wooncollectief. Voor de totaal vervallen derde schuur rest er niets anders dan de sloop. Het bouwmateriaal dat hergebruikt kan worden is opgeslagen voor later gebruik. Op deze plek komt een rij nieuwe woningen die doorloopt over de locatie van de huidige kapschuur. Over deze laatste twee ‘uitstekende’ woningen zet de kap visueel maar transparant door. Het volume is gedraaid en losgeknipt van de overige schuren om een doorgang te creëren van erfzijde via het binnen gebied naar de tuinzijde. Dit zorgt voor meer daglicht in de woning en een speelser karakter van het complex. De drie-eenheid van de bestaande volumes wordt hiermee behouden als referentie naar de historische opzet van de kavel. De bestaande kapschuur die heeft moeten wijken voor de nieuwbouw is opgeslagen en wordt in de toekomst in aangepast vorm herplaatst aan de dijk als fietsenberging en klusruimte.

Arneco 002

Aan de buitenzijde loopt het dak door tot de bestaande goothoogte. Ook volgt het dak de oude vorm en knik in de bestaande mansardedaken. De gevels aan de binnenzijde worden bekleed met hout en zijn hoger opgetrokken. De kop- en zijgevels aan de buitenzijde van het bouwblok zijn opgetrokken uit metselwerk. De daken van de nieuwe volumes zijn gedekt met een rode vlakke plan als knipoog naar de bestaande rode dakpannen.

Nieuw leven

Aan de buitenzijde loopt het dak door tot de bestaande goothoogte. Ook volgt het dak de oude vorm en knik in de bestaande mansardedaken. De gevels aan de binnenzijde worden bekleed met hout en zijn hoger opgetrokken. De kop- en zijgevels aan de buitenzijde van het bouwblok zijn opgetrokken uit metselwerk. De daken van de nieuwe volumes zijn gedekt met een rode vlakke plan als knipoog naar de bestaande rode dakpannen.

Arneco 001

Het contrast tussen erf- en tuinzijde is behouden gebleven en daarbij is een nieuw binnengebied ontworpen. Alle woningen en het gemeenschappelijke deel ontsluiten via dit gebied wat zorg voor ontmoeting tussen de bewoners. In dit gebied hebben zachte materialen de overhand. Ontsluitingen van woningen op de verdieping zijn geregeld via loopbruggen en trappen. Deze zullen met der tijd worden voorzien van begroeiing. De bestaande overgebleven balken zullen worden hergebruikt om als pergola en zonwering voor de houten gevel te dienen. De gemeenschappelijke ruimte is bedekt met de bestaande dakpannen en het wolfseind is zo aangepast dat er onderdak voor de kerkuil is geïntegreerd door de toepassingen van een uilenbord.

De flauw hellende daken worden ingezet voor het oogsten van zonne-energie middels zonnecollectoren en pv-panelen. Elke woning is voorzien van een ecoflush toilet die extreem zuinig omgaat met water en de afvalstromen separaat inzamelt. Daarnaast hebben de woningen een recirculatiedouche die het warme douchewater hergebruikt. De dakramen die zijn toegepast zijn circulair waarbij het gebruikte hout en metaal bestaat uit 100% herwonnen bouwstoffen.


De foto’s op de deze pagina zijn gemaakt door Jeroen van Heijningen en mogen niet zonder toestemming gebruikt of gereproduceerd worden.

Meer informatie en nieuws op de site van de CPO: Arneco.org